Wat iedere Surinamer en vooral de jongeren moeten weten over de geschiedenis van West – Suriname zoals de planning, de ontsluiting, het onderzoek naar de bodemschatten, het stichten van een modern stadje Apura, het opzetten van diverse industrieën, de Kabalebo waterkrachtcentrale en alles wat hiermede samenhangt zoals de spoorbaan.

In de jaren zestig en zeventig bruiste het van activiteiten in West – Suriname. Het was niemand minder dan de geniale Dr. Ir. Frank Essed die een plan voor West – Suriname schreef en tot uitvoering wist te brengen samen met de toenmalige regering Arron.

Om de exploratie van o.m. de bodemschatten te kunnen verrichten moest eerst het binnenland worden ontsloten en zo kwam Dr. Ir. Essed met het plan diverse vliegveldjes aan te leggen op de belangrijkste plaatsen in het binnenland. Dit project kreeg de naam “ Operatie Grasshopper”. Zo werden in 1958 en daarna 7 vliegveldjes aangelegd die slechts een doel hadden namelijk het binnenland toegankelijk te maken voor exploratie werkzaamheden. De vliegvelden in West – Suriname werden aangelegd te Coeroeni en Kabalebo en werden naar deze plaatsen genoemd. Later kwamen er naar behoefte nog enkele bij o.m. te Avanavero en te Amatopo. Nadat deze vliegvelden waren aangelegd kon met exploratie werkzaamheden worden begonnen. Bij deze werkzaamheden in West – Suriname ontdekte men al gauw dat het Bakhuisgebergte zeer rijk was aan bauxiet. Een raming wees uit dat het ging om ca. 300.000.000 ton.

Na de ondertekening van de Brokopondo-overeenkomst met de Suralco, was het voor de toenmalige regering van groot belang om te weten of er ook op andere locaties de potentie aanwezig was voor het bouwen van Hydro – waterkrachtcentrales voor de opwekking  van elektrische energie. Zo werd aan het buitenlandse ingenieursbureau Harza Engineering Company International de opdracht gegeven een studie voor geheel Suriname te maken. Uit deze studie is gebleken dat niet alleen grote voorraden bauxiet aanwezig waren maar ook grote mogelijkheden voor de opwekking van elektrische energie door waterkrachtwerken in  West – Suriname aanwezig waren. Deze twee factoren gaven de aanzet tot de ontwikkeling van West – Suriname.

Samen met Nederland werd de Commissie Ontwikkelingssamenwerking Nederland – Suriname, kortweg CONS genoemd, ingesteld. Deze commissie zou het plan West – Suriname begeleiden en de nodige geldmiddelen ter beschikking stellen. Begonnen werd met wegen aan te leggen. Vanuit Witagron aan de Coppenamerivier is een weg aangelegd naar Kamp 52, een centrale  plaats van waaruit de overige werkzaamheden werden gecoördineerd. Voordat dit punt bereikt was moest heel veel werk verzet worden. Een weg die o.m. door heuvelachtig gebied liep met diverse kreken die overbrugd moesten worden m.a.w. heel wat kunstwerken moesten worden gemaakt. Van Kamp 52 werd een 52 km lange weg verder aangelegd naar Apura die de hoofdstad van West – Suriname zou worden.

Halverwege werd te Avanavero een afslag gemaakt naar het plaatsje Matapi aan de Corantijnrivier waar er een bulkstation van de Shell stond die voor de brandstof voorziening zorgde. Deze weg van Avanavero naar Matapi is een first class of te wel een all weather road waarover het zwaar materieel voor de Kabalebo waterkrachtcentrale zou worden vervoerd. Voorts werd er een weg aangelegd naar de Kabaleborivier en verder naar Amatopo. Deze weg heeft een lengte van 300 km, van Paramaribo uit is dit 350 km. Te Apura was er al een moderne houtzagerij opgezet die de dwarsliggers voor de aan te leggen spoorbaan naar het Bakhuisgebergte leverde alsook het gezaagd hout voor ca. 80 woningen die te Apura gebouwd zijn. Ook werd nog een guesthouse, een zwembad, een tennisbaan en een basketbalveld gebouwd en aangelegd alsook een haven waar de zeeschepen zouden aanmeren.

Het West – Suriname plan beperkte zich niet alleen tot het ontginnen van de bauxiet reserves maar ook tot de exploratie van andere mineralen zoals koper en nikkel die bij de exploratie van het Bakhuisgebergte aantoonbaar waren. In voorbereiding waren ook de  plannen  voor projecten in de landbouwsector o.a. oliepalm, bosbouwsector z.a. houtskool en de tuinbouwsector. De afdeling Planologische Dienst van het Ministerie van Openbare Werken en Verkeer had voor de ontwikkeling van de stad Apura een structuurplan, verkavelingsplannen en ontwateringplannen alsook een detailbestemmingsplan ontworpen. De omliggende Indiaanse dorpen z.a. Washabo e.e. zouden herenigd worden met de stad Apura die zo’n 50.000 inwoners zou tellen. Reeds waren er vele aanvragen van personen, zaken en instellingen die er winkels, banken, bioscoop, hotel en overige bedrijven zouden willen opzetten. Helaas kwam in 1980 de militaire staatsgreep waardoor alles en dan ook alles te niet is gegaan.

De machthebbers van toen vonden het West – Suriname plan niet realistisch waardoor alle activiteiten werden gestaakt. Van toen af begon de vernietiging van alles wat er reeds stond. Een massale kapitaalsvernietiging. Er werd geplunderd en geroofd. Grote werkloodsen en bruggen gingen naar Guyana waar ze nog steeds staan. De spoorbaan, treinen en wagons die zo prachtig waren werden totaal vernietigd en wat niet meegenomen kon worden werd verwaarloosd. Deze gebeurtenis is zeer triest te noemen. Wat het Kabalebo waterkracht betreft waren de aanbestedingsdocumenten reeds gereed en de Wereldbank stond voor 100% achter dit project. In de eerste fase zou reeds in 1985 stroom moeten worden geleverd. Tussen 1985 en 2002 hebben wij en groot tekort aan elektrische energie gekend waardoor nieuwe woonhuis niet konden worden aangesloten op het electriciteitnet en de stroomvoorziening regelmatig uitviel met als gevolg dat ressorten van Paramaribo en omstreken bij toerbeurten werden voorzien van elektriciteit. Vandaag de dag staan er 2 multinationals te popelen om het Bakhuisgebergte in West – Suriname. West – Suriname had nu een bloeiend, rijk en ontwikkeld deel van Suriname kunnen zijn met goede vooruitzichten, maar helaas door kortzichtigheid van de toenmalige machthebbers zijn de plannen niet doorgegaan en nog minder uitgevoerd. Wat er stond is geroofd, vernietigd en verwoest.

Wat concessie aanvragen van de Alcoa en de BHP Billiton betreft zie ik graag een samenwerking tussen beide. Kan dit niet dan moet de vergunning aan de meest biedende worden gegeven zo simpel is dat. Een logge beoordelingscommissie betekent alleen een vertraging, hopelijk geen afstel van de zijde van de belangstellenden. Voor wettelijke regelingen enz. ligt er documentatie genoeg hoe het in het verleden geweest is, althans behoort er documentatie te zijn.
Dit was dan in vogelvlucht de geschiedenis van West – Suriname.

w.g. E. Vijzelman
gewezen  secretaris van B.W.K.W. (Bureau Waterkracht Werken)